نگاهی به پیشینۀ مطالعات علوم بلاغی در ادبیات عرب

با توجه به ارتباط تنگاتنگ نقد ادبی و بلاغت، و نظر به اینکه شعر و ادب و علوم بلاغی ایرانیان، در رشد و بالندگی و گسترش، سخت تحت تأثیر و نفوذ فرهنگ اسلامی و عربی قرار گرفته است؛ نگارنده در این پژوهش کوشیده است براساس منابع معتبر، به‌اجمال و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا عوامل و آبشخورهای مؤثر در شکل‌گیری و تدوین مباحث بلاغی عربی را بررسی کند و سپس سیر تحول و تطور این علوم را به شکل نقد تاریخی بکاود. به همین منظور در این مقاله کیفیت بلاغت  اعراب جاهلی و بلاغت بعد از اسلام، و نیز نقش اسلام و قرآن و علمای دینی و ادیبان، و نقش برجستۀ ایرانیان و یونانیان در بلاغت عربی بررسی  و تحلیل شده است. سرانجام از میان انبوه آثار تألیف شده در باب نقد بلاغی، تنها آن تعدادی که در علم بلاغت نقش مؤثرتری داشته‌اند، به ترتیب تاریخی ذکر شده و آثار برجسته‌ مورد تعمق و تأمل بیشتر قرار گرفته‌اند.